Jeżeli zerkniesz na klawiaturę, w jej górnej części, przy klawiszach numerycznych, znajdziesz kilka znaków. Wśród nich „$” będącego symbolem bogactwa, % jako jednej z najsłynniejszych znaków typograficznych matematyki oraz… małpę. Niewielki znaczek @, który jest rozpoznawany przez niemal całą populację i którego historia sięga kilkuset lat. Jakie jest jego pochodzenie? No i przede wszystkim, dlaczego nazywa się go MAŁPĄ?!?
Historia „m@łpy”
Mała literka „a” w kółeczku to symbol, który najbardziej kojarzy się nam z adresem e-mail. W Polsce nazywa się go „małpą”, ale warto mieć na względzie, że nie ma uniwersalnej nazwy dla tego znaku. Każdy zakątek świata ma własne przezwisko na „m@łpę”. Najbardziej zbliżonej z polską nazwą jest słoweńska małpa („afna”), niemiecki „małpi ogon” (niem. der affenschwanz) albo „małpia huśtawka” (die affenschaukel). W Korei zwie się ją „ślimakiem” a w Turcji „różą”.
Abstrahując od jej współczesnej nazwy „małpa” komputerowa ma jednak swoją bogatą historię. Wielu specjalistów z trudem głowiło się nad etymologią powyższego znaku i wielu z nich doszło do ciekawych wniosków. Najbardziej skrupulatnie temat opisał Houston Keith w swojej książce, która na polskim rynku ukazała się pod tytułem „Ciemne typki. Sekretne życie znaków typograficznych”.
Małpa jako znak
Małpa to znak, który pojawił się już w XIV wieku. Odnaleziono go w Bibliotece Watykańskiej w bułgarskim przekładzie pewnej kroniki z 1345 roku. Symbol @ został wtedy użyty zamiast dużej listery A w słowie Amen. Nie jest do końca jasne czemu w tamtym rękopisie jest ona użyta, ale w innych zakonnych manuskryptach zaczęło pojawiać się więcej „małp”.
Jedna z teorii, które przedstawiają historycy, mówi, że @ powstała w wyniku zmęczonych rąk zakonników przepisujących księgi, albo nawet wręcz kurczu pisarskiego. Bardzo możliwe, że przepisujący rękopisy mnisi starali się ułatwiać sobie zadanie przez łączenie niektórych liter. Mogli oni na przykład przekształcić łacińskie wyrażenie „ad”, oznaczające „do”, w „a” w połączeniu z końcową częścią „d”, jak rodzaj ogonka, dzięki temu mogli wyeliminować zbędne pociągnięcia pióra.
Małpa w handlu
Inna teoria ma swoje korzenie we Florencji. Sławni na cały świat włoscy i portugalscy kupcy potrzebowali uniwersalnej jednostki miary stosowanej w handlu. O ile starożytni Rzymianie mieli swoją „amforę” to południowi handlarze także stworzyli swoją jednostkę miary.
Hiszpańscy i portugalscy handlowcy zastosowali podobną metodę co starożytni Rzymianie, ustalając standardową wagę i objętość beczek z różnymi produktami. Nie używali słowa amfora, lecz „arroba”, które zapożyczyli od arabskojęzycznych Maurów, rządzących Półwyspem Iberyjskim od 711 do 1492 r. n.e. Arabski „al rub” oznacza „ćwierć”, a arroba w renesansowej Hiszpanii i Portugalii była „ćwiartką kwintala”, która ważyła około 4 galonów (15,1 litra) lub 25 funtów (11,3 kg).
Pierwszym historycznym tekstem, w którym można znaleźć @ była „Taula de Ariza” coś na wzór rejestru towarów. Tam właśnie spisywano towary, które przechodziły pomiędzy królestwami. „Trzy świnie i dwa noże. Cztery beczki kongera i konia…” — opisuje Jorge Romance — historyk z Saragossy. W jednym z tych cytatów pojawia się @, które odnosi się konkretnie do jednej arroby i pięciu buszli pszenicy, które przeszły z Kastylii do Królestwa Aragonii.
Jak małpa przeniosła się do Internetu? Historia Raya Tomlinsona
Kolejnym krokiem milowym w upowszechnieniu małpy było umieszczenie jej w tabeli programistycznego kodu binarnego przez firmę IBM. Znajdował się w oznaczeniu 7C – pomiędzy hasztagiem 7B oraz apostrofem 7D.
Ostatecznym propagatorem małpy był jednak Ray Tomlinson – amerykański inżynier i programista, twórca sieciowej poczty elektronicznej.
Tomlinson wybrał symbol @, chcąc połączyć nazwę użytkownika z adresem docelowym. Jak mówi anegdota, Tomlinson patrzył na klawiaturę i potrzebował czegoś, co w przeciwnym razie nie byłoby częścią adresu, a to wydawało się logicznym rozwiązaniem. Znak małpa po angielsku oznacza „at”, a więc adres email oznacza tylce co „nazwa użytkownika” @ („na”) „domena poczty”. W ten sposób małpa zagościła do międzynarodowego języka komunikacji.
Ale dlaczego w języku polskim znak „@” rozpowszechnił się jako „małpa”?
Jak pisze w “Wyczesanym słowniku…” Bartek Chaciński, stosunkowo szybko zaakceptowano w naszym kraju określenie “małpa”, przez skojarzenie owego piktogramu z zamkniętą w klatce małpą, skaczącą po kratach, przyjmującą nieraz dziwne pozy ze względu na budowę anatomiczną (chociażby długie ręce).
W zasadzie niewiele brakowało, byśmy dzisiaj stosowali nie słowo małpa, lecz wyrażenie „a w kółeczku” albo „ucho słonia”.
Podobno na początku lat 80. wchodziło jeszcze w grę jedno określenie na znaczek @ − embrion. To by dziś brzmiało wyjątkowo kontrowersyjnie.
Ostatecznie nie przyjęło się ani a w kółeczku, ani ucho słonia, ani embrion. Najbardziej spodobała się wszystkim małpa. Zresztą nie tylko nam.
